Πριν λίγο συναναστραφήκαμε σχετικά με το ότι η οικογένεια προκαλεί συχνά στο άτομο αντικρουόμενα συναισθήματα και δυσφορία. Θέλει να την εγκαταλείψει τελείως, αλλά ταυτόχρονα νιώθει ενοχές στη συνείδησή του και δεν βρίσκει το κουράγιο να το κάνει. Αν δεν την εγκαταλείψει, αλλά αντίθετα επενδύσει με όλη του την καρδιά στην οικογένειά του και γίνει ένα μ’ αυτήν, τότε πολύ συχνά δεν ξέρει τι να κάνει, αφού κάποιες απόψεις του είναι αντίθετες με αυτές της οικογένειάς του. Οι άνθρωποι, λοιπόν, θεωρούν πολύ δύσκολο να αντιμετωπίσουν την οικογένειά τους· δεν μπορούν να γίνουν τελείως συμβατοί μαζί της, αλλά ούτε και να αποκοπούν πλήρως απ’ αυτήν. Η σημερινή μας συναναστροφή, λοιπόν, ας γίνει πάνω στο πώς να χειρίζεται κανείς τη σχέση του με την οικογένειά του. Το θέμα αυτό αφορά ορισμένα φορτία που προκύπτουν από την οικογένεια, και αυτό είναι το τρίτο θέμα του ζητήματος της εγκατάλειψής της: η εγκατάλειψη των φορτίων που πηγάζουν από αυτήν. Και είναι πολύ σημαντικό αυτό το θέμα. Πείτε Μου μερικά πράγματα που καταλαβαίνετε σε σχέση με τα φορτία που προέρχονται από την οικογένεια. Αφορούν τις ευθύνες, τις υποχρεώσεις, την ευσέβεια που πρέπει να έχει ένα παιδί προς τους γονείς του και τα λοιπά; (Ναι.) Τα φορτία που προκύπτουν από την οικογένεια έχουν σχέση με τις ευθύνες, τις υποχρεώσεις και την ευσέβεια του παιδιού προς τον γονιό, τα οποία επωμίζεται κάποιος απέναντι στην οικογένειά του. Όλα αυτά, από τη μία, είναι οι ευθύνες και οι υποχρεώσεις στις οποίες πρέπει να ανταποκρίνεται κάποιος, από την άλλη, όμως, υπό συγκεκριμένες συνθήκες και για συγκεκριμένους ανθρώπους, μετατρέπονται σε αναστάτωση στη ζωή τους, και η αναστάτωση αυτή είναι που ονομάζουμε φορτία. Μπορούμε να συζητήσουμε το ζήτημα των φορτίων που προέρχονται από την οικογένεια σε σχέση με δύο πτυχές. Η μία είναι οι προσδοκίες των γονιών. Κάθε γονιός ή πρεσβύτερος έχει διαφορετικές προσδοκίες για τα παιδιά του, μεγάλες και μικρές. Ελπίζουν τα παιδιά τους να διαβάζουν πολύ, να έχουν καλή συμπεριφορά, να διακρίνονται στο σχολείο, να είναι αριστούχοι μαθητές και να μην τεμπελιάζουν. Θέλουν οι δάσκαλοι και οι συμμαθητές των παιδιών τους να τα σέβονται, και οι βαθμοί τους να είναι σταθερά πάνω από 16. Αν το παιδί γράψει 12, θα το δείρουν, και αν γράψει ακόμα πιο κάτω, θα το βάλουν τιμωρία να κοιτάει τον τοίχο για να σκεφτεί τα λάθη του ή να σταθεί ακίνητο. Θα του απαγορέψουν να τρώει, να κοιμάται, να βλέπει τηλεόραση ή να παίζει στον υπολογιστή, και δεν θα του αγοράσουν τα ωραία ρούχα και τα παιχνίδια που του είχαν υποσχεθεί. Οι γονείς κάθε οικογένειας έχουν διαφορετικές προσδοκίες για τα παιδιά τους και τρέφουν μεγάλες ελπίδες γι’ αυτά. Ευελπιστούν εκείνα να πετύχουν στη ζωή τους, να προοδεύσουν γρήγορα στην καριέρα τους, και να τιμήσουν και να δοξάσουν τους προγόνους τους και την οικογένειά τους. Δεν υπάρχει γονιός που να θέλει να γίνουν τα παιδιά του επαίτες, αγρότες ή ληστές και κακοποιοί. Ούτε θέλει κανένας γονιός να γίνουν τα παιδιά του πολίτες δεύτερης κατηγορίας μόλις ενταχθούν στην κοινωνία, να ψάχνουν στα σκουπίδια, να πουλάνε εμπορεύματα στα πεζοδρόμια, να γίνουν μικροπωλητές ή να τους περιφρονούν οι υπόλοιποι. Είτε είναι ρεαλιστικές είτε όχι, οι γονείς έχουν ούτως ή άλλως κάθε λογής προσδοκίες για τα παιδιά τους. Οι προσδοκίες τους είναι η προβολή στα παιδιά τους των δικών τους επιδιώξεων, εκείνων που οι ίδιοι θεωρούν καλές και ευγενείς, καθώς εναποθέτουν σε αυτά τις ελπίδες τους για την εκπλήρωση των δικών τους επιθυμιών. Τι προκαλούν, λοιπόν, αυτές οι επιθυμίες των γονιών στα παιδιά τους χωρίς εκείνοι να το θέλουν; (Πίεση.) Ναι, δημιουργούν πίεση, και τι άλλο; (Φορτία.) Μετατρέπονται σε πίεση και γίνονται και δεσμά. Αφού έχουν προσδοκίες από τα παιδιά τους, θα τα πειθαρχήσουν, θα τα καθοδηγήσουν και θα τα διαπαιδαγωγήσουν σύμφωνα με αυτές τις προσδοκίες· μάλιστα, δεν θα διστάσουν να επενδύσουν στα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες τους ούτε να πληρώσουν το οποιοδήποτε τίμημα γι’ αυτές. Ας πούμε, οι γονείς θέλουν να διακριθούν τα παιδιά τους στο σχολείο, να είναι πρώτα στην τάξη, να γράφουν πάνω από 18 σε κάθε διαγώνισμα, να είναι πάντα νούμερο ένα ή, στη χειρότερη, να μην πέφτουν ποτέ κάτω από την πέμπτη θέση. Και μόλις εκφράσουν αυτές τις προσδοκίες, δεν κάνουν ταυτόχρονα και οι ίδιοι κάποιες θυσίες για να βοηθήσουν τα παιδιά τους να πετύχουν τους συγκεκριμένους στόχους; (Ναι.) Για να πετύχουν τους στόχους αυτούς τα παιδιά, ξυπνάνε νωρίς για να κάνουν επανάληψη στα μαθήματά τους και να αποστηθίσουν κείμενα, ενώ οι γονείς ξυπνάνε κι αυτοί νωρίς για να τα βοηθήσουν. Όταν έχει ζέστη, τους κάνουν αέρα με τη βεντάλια, τους φτιάχνουν κάτι δροσερό να πιουν ή τους παίρνουν παγωτό. Σηκώνονται πρωί πρωί για να τους ετοιμάσουν γάλα σόγιας, τηγανητά μπαστουνάκια ζύμης και αυγά. Όταν έχουν εξετάσεις, μάλιστα, τα βάζουν να φάνε ένα τηγανητό μπαστουνάκι ζύμης και δύο αυγά, με την ελπίδα ότι έτσι θα καταφέρουν να γράψουν 100.^[*] Αν πεις: «Δεν μπορώ να τα φάω όλα αυτά, μου φτάνει ένα αυγό», θα σου πουν: «Χαζούλη, αν φας ένα αυγό, θα πάρεις μόνο 10 βαθμούς. Φάε άλλο ένα για τη μαμά. Βάλε τα δυνατά σου· αν μπορέσεις να το φας και αυτό, θα πάρεις 100». Το παιδί λέει: «Μόλις τώρα ξύπνησα, δεν μπορώ να φάω ακόμα». «Όχι, πρέπει να φας! Να είσαι καλό παιδί και να ακούς τη μανούλα. Για το καλό σου το κάνει αυτό η μαμά, άντε, φάε για τη μαμά σου». Το παιδί τότε σκέφτεται: «Πόσο νοιάζεται η μαμά μου! Ό,τι κάνει το κάνει για το καλό μου. Θα το φάω, λοιπόν». Αυτό που τρως είναι ένα αυγό, αλλά τι είναι αυτό που πραγματικά καταπίνεις; Πίεση, διστακτικότητα και απροθυμία. Είναι καλό να τρως και η μητέρα σου έχει υψηλές προσδοκίες, ενώ από τη σκοπιά της ανθρώπινης φύσης και της συνείδησης οφείλεις να τις αποδεχτείς, αλλά η λογική λέει ότι πρέπει να αντισταθείς σε μια τέτοια αγάπη, να μην αποδέχεσαι αυτόν τον τρόπο που γίνονται τα πράγματα. Δυστυχώς, όμως, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Αν δεν φας, η μητέρα σου θα θυμώσει και θα σε δείρει, θα σε μαλώσει ή ακόμα και θα σε βρίσει. Κάποιοι γονείς λένε: «Καλά, τόσο άχρηστος είσαι, που κοπιάζεις να φας ακόμα και ένα αυγό; Δεν θα σε κάνουν να πάρεις 100 ένα τηγανητό μπαστουνάκι ζύμης και δύο αυγά; Για το καλό σου δεν γίνονται όλα αυτά; Εσύ, όμως, δεν μπορείς να το φας. Αν δεν μπορέσεις να το φας, τότε στο μέλλον θα ζητιανεύεις για φαγητό. Κάνε ό,τι νομίζεις!» Είναι και κάποια παιδιά που στ’ αλήθεια δεν μπορούν να φάνε το πρωινό, αλλά οι γονείς τους τα αναγκάζουν να το φάνε, και μετά το ξερνάνε όλο. Δεν είναι και τίποτα σπουδαίο ο εμετός από μόνος του, αλλά κάνει τους γονείς να θυμώσουν ακόμα περισσότερο και, αντί να συμπονέσουν τα παιδιά τους και να τα καταλάβουν, τα μαλώνουν. Και όταν τα μαλώνουν, εκείνα νιώθουν ακόμα περισσότερο ότι έχουν απογοητεύσει τους γονείς τους και ρίχνουν ακόμα περισσότερο το φταίξιμο στον εαυτό τους. Δεν είναι εύκολη η ζωή για αυτά τα παιδιά, έτσι; (Όχι, δεν είναι.) Μόλις κάνεις εμετό, μένεις λίγο ακόμα στο μπάνιο και κλαις κρυφά, ενώ προσποιείσαι ότι συνεχίζεις να κάνεις εμετό. Όταν βγεις από το μπάνιο, σκουπίζεις βιαστικά τα δάκρυά σου για να μην τα δει η μητέρα σου. Γιατί; Γιατί αν σε δει, θα σε μαλώσει και μάλιστα μπορεί να σε βρίσει: «Κοίτα έναν άχρηστο —γιατί κλαις; Άχρηστε, ούτε ένα τόσο ωραίο φαγητό δεν μπορείς να φας. Τι θες να φας; Αν σου έκοβα το επόμενο γεύμα, θα το έτρωγες αυτό, έτσι δεν είναι; Έχεις γεννηθεί για να υποφέρεις! Αν δεν στρωθείς στο διάβασμα και δεν γράψεις καλά στις εξετάσεις, στο τέλος θα καταντήσεις να ζητιανεύεις για φαγητό!» Φαίνεται πως κάθε κουβέντα της μητέρας σου λέγεται για να σε εκπαιδεύσει, αλλά ταυτόχρονα μοιάζει και με επίπληξη. Εσύ, όμως, πώς νιώθεις; Νιώθεις τις προσδοκίες και την αγάπη των γονιών σου, οπότε, σε μια τέτοια κατάσταση, όσο σκληρά κι αν σου μιλάει η μάνα σου, οφείλεις να δεχτείς τα λόγια της και να τα καταπιείς με δάκρυα στα μάτια. Πρέπει να φας, ακόμα κι αν δεν μπορείς, και ακόμα κι αν θέλεις να κάνεις εμετό, πρέπει και πάλι να φας. Αντέχεται εύκολα αυτή η ζωή; (Όχι, δεν αντέχεται εύκολα.) Γιατί; Τι εκπαίδευση σου δίνουν οι προσδοκίες των γονιών σου; (Την ανάγκη να γράψω καλά στις εξετάσεις και να πετύχω στο μέλλον.) Οφείλεις να δείξεις ότι είσαι πολλά υποσχόμενος, οφείλεις να δικαιώσεις την αγάπη, τη σκληρή δουλειά και τις θυσίες της μητέρας σου, αλλά και να εκπληρώσεις τις προσδοκίες των γονιών σου και να μην τους απογοητεύσεις. Σε αγαπάνε πάρα πολύ, έχουν δώσει τα πάντα για σένα, για σένα τα κάνουν όλα, εις βάρος της ίδιας τους της ζωής. Άρα, σε τι έχουν μετατραπεί όλες οι θυσίες τους, η μόρφωσή τους, ακόμα και η αγάπη τους; Μετατράπηκαν σε κάτι που πρέπει να ξεπληρώσεις και, την ίδια στιγμή, μετατράπηκαν σε φορτίο για σένα. Έτσι δημιουργείται το φορτίο. Δεν έχει σημασία αν οι γονείς τα κάνουν όλα αυτά από ένστικτο, από αγάπη ή επειδή το επιβάλλει η κοινωνία. Σε τελική ανάλυση, αυτές οι μέθοδοι με τις οποίες σε εκπαιδεύουν και σε μεταχειρίζονται, αλλά και όλες οι ιδέες που σου εμφυσούν, δεν φέρνουν στην ψυχή σου ελευθερία, απελευθέρωση, άνεση ή χαρά. Και τι σου φέρνουν; Πίεση, φόβο, τύψεις και αγωνία στη συνείδησή σου. Τι άλλο; (Δεσμά και περιορισμούς.) Δεσμά και περιορισμούς. Και επιπλέον, εφόσον οι γονείς σου έχουν τέτοιες προσδοκίες για σένα, εσύ δεν μπορείς παρά να ζεις για τις ελπίδες τους. Για να ανταποκριθείς στις προσδοκίες τους, για να μην τους απογοητεύσεις και για να µη χάσουν την ελπίδα τους σ’ εσένα, διαβάζεις καθημερινά πάρα πολύ σχολαστικά και ευσυνείδητα για κάθε μάθημα και κάνεις ό,τι σου ζητήσουν να κάνεις. Δεν σε αφήνουν να δεις τηλεόραση, κι εσύ τους υπακούς και δεν βλέπεις, αν και το θέλεις πολύ. Γιατί αντιστέκεσαι σ’ αυτό που θέλεις να κάνεις; (Επειδή φοβάμαι μήπως απογοητεύσω τους γονείς μου.) Φοβάσαι ότι, αν δεν ακούσεις τους γονείς σου, η επίδοσή σου στο σχολείο θα πέσει πολύ και δεν θα καταφέρεις να μπεις σε κάποιο πανεπιστήμιο περιωπής. Νιώθεις αβεβαιότητα για το μέλλον σου. Είναι λες και αν δεν σε ελέγξουν, δεν σε μαλώσουν και δεν σε καταπιέσουν οι γονείς σου, δεν ξέρεις τι σε περιμένει στο μονοπάτι σου. Δεν τολμάς να ξεφύγεις από τους περιορισμούς και τα δεσμά τους. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να τους επιτρέπεις να θέτουν κάθε λογής κανόνες για σένα, τους αφήνεις να σε χειραγωγούν και δεν τολμάς να τους αψηφήσεις. Από τη μία πλευρά, δεν είσαι καθόλου σίγουρος για το μέλλον σου· από την άλλη, εξαιτίας της συνείδησης και της ανθρώπινης φύσης σου, δεν θέλεις να τους αψηφήσεις, ούτε να τους πληγώσεις. Νομίζεις ότι, ως παιδί τους, πρέπει να τους ακούς γιατί τα κάνουν όλα για το καλό σου, για το μέλλον σου και για τις προοπτικές σου. Όταν, λοιπόν, θέτουν κάθε λογής κανόνες, εσύ απλώς τους υπακούς χωρίς να λες κουβέντα. Ακόμα κι αν κατά βάθος δεν το θέλεις καθόλου, δεν μπορείς να μη δεχτείς τις εντολές τους. Εφόσον δεν σε αφήνουν, ούτε τηλεόραση βλέπεις, ούτε βιβλία ψυχαγωγίας διαβάζεις, ούτε κάνεις παρέα με τον τάδε ή τον δείνα συμμαθητή σου. Ξυπνάς την ώρα που σου λένε να ξυπνήσεις. Κοιμάσαι την ώρα που σου λένε να κοιμηθείς. Διαβάζεις όση ώρα σου λένε να διαβάσεις. Σου λένε πόσα βιβλία να διαβάσεις, πόσες εξωσχολικές δραστηριότητες πρέπει να κάνεις και, αφού αυτοί πληρώνουν για τη μόρφωσή σου, τους αφήνεις να σου λένε τι να κάνεις και να σε ελέγχουν. Ειδικότερα, κάποιοι γονείς έχουν αυξημένες προσδοκίες από τα παιδιά τους, ελπίζοντας ότι θα τους ξεπεράσουν ή θα κάνουν πραγματικότητα μια δική τους, ανεκπλήρωτη επιθυμία. Μπορεί, ας πούμε, κάποιοι γονείς να ήθελαν να γίνουν χορευτές, αλλά για διάφορους λόγους, όπως τα χρόνια που μεγάλωσαν ή η κατάσταση της οικογένειάς τους, δεν κατάφεραν τελικά να εκπληρώσουν αυτήν την επιθυμία. Για τον λόγο αυτόν, την προβάλλουν σ’ εσένα. Εκτός από τις απαιτήσεις που έχουν ήδη από σένα, δηλαδή να είσαι πρώτος στην τάξης σου και να μπεις σε ένα πανεπιστήμιο περιωπής, σε γράφουν και σε σχολή χορού. Σε βάζουν να μάθεις διάφορα είδη χορού ως εξωσχολική δραστηριότητα, να μάθεις περισσότερα στο μάθημα χορού, να κάνεις περισσότερη εξάσκηση στο σπίτι και να είσαι ο καλύτερος στην τάξη σου με διαφορά. Εν τέλει, απαιτούν όχι μόνο να μπεις σε ένα σπουδαίο πανεπιστήμιο, αλλά και να γίνεις χορευτής. Δύο επιλογές έχεις μόνο: είτε να γίνεις χορευτής, είτε να μπεις σε ένα έγκριτο πανεπιστήμιο και στη συνέχεια να κάνεις μεταπτυχιακό και μετά διδακτορικό. Αυτά τα δύο μονοπάτια έχεις να επιλέξεις. Από τη μία πλευρά, προσδοκούν από εσένα να διαβάσεις πολύ στο σχολείο, να μπεις σε ένα υψηλού κύρους πανεπιστήμιο, να διακριθείς ανάμεσα στους συνομηλίκους σου και να αποκτήσεις ένα μέλλον με επιτυχία και δόξα. Από την άλλη, προβάλλουν σ’ εσένα τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες τους, ελπίζοντας να μπορέσεις να τις πραγματοποιήσεις για λογαριασμό τους. Έτσι, επωμίζεσαι ταυτόχρονα δύο φορτία σχετικά με τις σπουδές ή με τη μελλοντική σου καριέρα. Από τη μία πλευρά, πρέπει να ανταποκριθείς στις προσδοκίες τους και να τους ξεπληρώσεις όλα όσα έκαναν για σένα, πασχίζοντας να διακριθείς τελικά ανάμεσα στους συνομηλίκους σου ώστε να απολαύσουν εκείνοι μια καλή ζωή. Από την άλλη, έχεις και να πραγματοποιήσεις τα όνειρα που δεν κατάφεραν εκείνοι να κάνουν πραγματικότητα όταν ήταν νέοι και να τους βοηθήσεις να εκπληρώσουν τις επιθυμίες τους. Δεν είναι πολύ κουραστικό αυτό; (Ναι.) Έστω και ένα από αυτά τα δύο φορτία είναι ήδη πολύ βαρύ για σένα· οποιοδήποτε από τα δύο είναι ικανό να σε εξαντλήσει και να σου κόψει την ανάσα. Ιδιαίτερα στις μέρες μας που υπάρχει τόσο σκληρός ανταγωνισμός, οι διάφορες απαιτήσεις των γονιών από τα παιδιά τους είναι απλούστατα αβάσταχτες και απάνθρωπες· είναι εντελώς παράλογες. Πώς το ονομάζουν αυτό οι άπιστοι; Συναισθηματικό εκβιασμό. Όπως και να το αποκαλούν οι άπιστοι, το πρόβλημα δεν λύνεται και δεν μπορούν να εξηγήσουν ξεκάθαρα την ουσία του προβλήματος. Εκείνοι το αποκαλούν συναισθηματικό εκβιασμό, αλλά εμείς πώς το αποκαλούμε; (Δεσμά και φορτία.) Εμείς το αποκαλούμε φορτία. Τα φορτία είναι κάτι που οφείλει κάποιος να κουβαλάει; (Όχι.) Είναι κάτι πρόσθετο, κάτι επιπλέον που αναλαμβάνεις. Δεν αποτελεί κομμάτι του εαυτού σου. Δεν είναι κάτι που έχει ή που χρειάζεται το σώμα, η καρδιά και η ψυχή σου· είναι κάτι που προστίθεται. Έρχεται από το εξωτερικό περιβάλλον, όχι από μέσα σου.

Οι γονείς σου έχουν μεγάλες προσδοκίες για τις σπουδές σου και για την καριέρα που θα διαλέξεις. Παράλληλα, έχουν κάνει πολλές θυσίες και έχουν επενδύσει πολύ χρόνο και ενέργεια ώστε να μπορέσεις να εκπληρώσεις τις προσδοκίες τους. Από τη μια πλευρά, το κάνουν για να σε βοηθήσουν να εκπληρώσεις τις επιθυμίες τους· απ’ την άλλη, το κάνουν για να ικανοποιηθούν και οι δικές τους προσδοκίες. Με λίγα λόγια, είτε είναι λογικές οι προσδοκίες των γονιών σου είτε όχι, αυτές οι συμπεριφορές κάθε γονιού, μαζί με τις απόψεις, τις στάσεις και τις μεθόδους τους, λειτουργούν ως αόρατα δεσμά για τον κάθε άνθρωπο. Όποιο κι αν είναι το πρόσχημα γι’ αυτό που κάνουν —η αγάπη τους για σένα, οι μελλοντικές σου προοπτικές ή για να καταφέρεις στο μέλλον να ζήσεις μια ωραία ζωή— ο στόχος και οι μέθοδοι αυτών των απαιτήσεων, αλλά και η αφετηρία του σκεπτικού τους είναι, με λίγα λόγια, ένα είδος φορτίου για τον καθένα. Δεν τα χρειάζεται αυτά η ανθρώπινη φύση. Εφόσον η ανθρώπινη φύση δεν χρειάζεται αυτά τα φορτία, οι μόνες συνέπειές τους μπορούν να είναι η διαστρέβλωση, η αλλοίωση και ο κατακερματισμός της ανθρώπινης φύσης του ατόμου· διώκουν, βλάπτουν και καταπιέζουν την ανθρώπινη φύση του ατόμου. Δεν είναι ευεργετικές αυτές οι συνέπειες, είναι κακές και επηρεάζουν ακόμη και τη ζωή του καθενός. Μέσα από τον ρόλο τους ως γονείς, απαιτούν να κάνεις διάφορα πράγματα που είναι αντίθετα με τις ανάγκες και τα ένστικτα της ανθρώπινης φύσης ή που τα υπερβαίνουν. Μπορεί, ας πούμε, όταν είναι μικρά τα παιδιά τους, να τα αφήνουν να κοιμούνται μόνο πέντε ή έξι ώρες κάθε βράδυ. Δεν επιτρέπεται να ξαπλώσουν πριν τις 11 το βράδυ, ενώ πρέπει να ξυπνούν στις 5 το πρωί. Ούτε καμιά ψυχαγωγική δραστηριότητα επιτρέπεται να κάνουν ούτε να ξεκουραστούν την Κυριακή. Πρέπει να καλύπτουν συγκεκριμένη ύλη, τόσο για το σχολείο όσο και για εξωσχολικά μαθήματα, ενώ κάποιοι γονείς αναγκάζουν τα παιδιά τους μέχρι και να μάθουν μια ξένη γλώσσα. Με λίγα λόγια, τα αναγκάζουν να αποκτήσουν και ένα σωρό επιπλέον δεξιότητες και γνώσεις, εκτός από τα μαθήματα που κάνουν στο σχολείο. Αν δεν διαβάζεις, δεν είσαι καλό, υπάκουο, εργατικό και λογικό παιδί· αντίθετα, είσαι ένα ανάξιο υποκείμενο, άχρηστος και ανόητος. Με την πρόφαση ότι θέλουν το καλύτερο για τα παιδιά τους, οι γονείς σου σου στερούν το δικαίωμα να κοιμάσαι όσο θες, σου στερούν την ελευθερία και τις ευτυχισμένες στιγμές των παιδικών σου χρόνων, ενώ ταυτόχρονα σου στερούν και ένα σωρό δικαιώματα που πρέπει να έχεις ως ανήλικος. Το ελάχιστο που κάνουν είναι ότι όταν χρειάζεσαι ξεκούραση, χρειάζεσαι ας πούμε επτά με οκτώ ώρες ύπνου για να ξεκουραστείς, σου επιτρέπουν να κοιμηθείς μόνο πέντε με έξι ώρες. Μερικές φορές κοιμάσαι επτά με οκτώ ώρες, αλλά αναγκάζεσαι να υπομείνεις την αδιάκοπη γκρίνια των γονιών σου, που σου λένε πράγματα όπως: «Από δω και πέρα, δεν χρειάζεται να ξαναπάς σχολείο. Κάτσε σπίτι και κοιμήσου! Αφού σου αρέσει ο ύπνος, κάτσε όλη σου τη ζωή στο σπίτι να κοιμάσαι. Εφόσον δεν θες να πας σχολείο, στο μέλλον θα αναγκάζεσαι ζητιανεύεις για να φας!» Μία φορά δεν σηκώθηκες νωρίς, και σου συμπεριφέρονται έτσι· δεν είναι απάνθρωπη αυτή η μεταχείριση; (Ναι.) Για να μην έχεις, λοιπόν, τέτοιες δυσάρεστες καταστάσεις, το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να συμβιβάζεσαι και να αυτοσυγκρατείσαι· φροντίζεις να ξυπνάς στις 5 το πρωί και να πέφτεις για ύπνο μόνο μετά τις 11 το βράδυ. Το θέλεις που συγκρατείς έτσι τον εαυτό σου; Είσαι ευχαριστημένος που το κάνεις; Όχι. Απλώς δεν έχεις άλλη επιλογή. Αν δεν κάνεις ό,τι σου πουν οι γονείς σου, μπορεί να σε αγριοκοιτάξουν ή να σε μαλώσουν. Δεν θα σε δείρουν, απλώς θα σου πουν: «Πετάξαμε στα σκουπίδια τη σχολική τσάντα σου. Δεν χρειάζεται να πηγαίνεις πια στο σχολείο. Κάτσε έτσι. Και όταν κλείσεις τα 18, να πας να γίνεις σκουπιδιάρης!» Δεν σε χτυπάνε ούτε σε μαλώνουν, αλλά σε προκαλούν συνέχεια με την ασταμάτητη κριτική τους και δεν αντέχεις. Τι δεν αντέχεις; Δεν αντέχεις να σου λένε οι γονείς σου: «Αν κοιμηθείς μια δυο ώρες παραπάνω, τότε στο μέλλον θα γίνεις αλήτης και θα ζητιανεύεις για να φας». Βαθιά μέσα σου σε ανησυχούν και σε στεναχωρούν αυτές οι δύο επιπλέον ώρες που κοιμήθηκες. Νιώθεις ότι έχεις κάποιο χρέος στους γονείς σου γι’ αυτές τις δύο παραπάνω ώρες ύπνου, ότι τους έχεις απογοητεύσει μετά από τόση σκληρή δουλειά που έχουν επενδύσει σ’ εσένα τόσα χρόνια και τις ειλικρινείς ανησυχίες τους για σένα. Μισείς τον εαυτό σου και σκέφτεσαι: «Γιατί είμαι τόσο άχρηστος; Τι θα μου προσφέρουν αυτές οι δύο παραπάνω ώρες ύπνου; Θα ανέβουν οι βαθμοί μου ή θα μπορέσω να μπω σε ένα καλό πανεπιστήμιο; Πώς γίνεται να είμαι τόσο αδιάφορος; Πρέπει να ξυπνάω κατευθείαν μόλις χτυπάει το ξυπνητήρι. Γιατί έκατσα και κοιμήθηκα παραπάνω;» Το σκέφτεσαι ξανά: «Είμαι πολύ κουρασμένος. Στ’ αλήθεια χρειάζομαι ξεκούραση!» Στη συνέχεια, το σκέφτεσαι λίγο ακόμα: «Δεν είναι σωστό να σκέφτομαι έτσι. Δεν αψηφώ τους γονείς μου αν σκέφτομαι μ’ αυτόν τον τρόπο; Δεν θα καταλήξω στ’ αλήθεια ζητιάνος αν σκέφτομαι έτσι; Αν σκέφτομαι έτσι, απογοητεύω τους γονείς μου. Πρέπει να τους ακούω και να μην είμαι τόσο ξεροκέφαλος». Εξαιτίας των τιμωριών και των κανόνων που σου επιβάλλουν οι γονείς σου και εξαιτίας των διαφόρων απαιτήσεών τους, είτε αυτές είναι λογικές είτε παράλογες, εσύ γίνεσαι όλο και πιο υποχωρητικός, αλλά ταυτόχρονα όλα όσα κάνουν για σένα οι γονείς σου γίνονται, χωρίς να το καταλαβαίνεις, δεσμά και φορτίο. Όσο κι αν προσπαθείς, δεν μπορείς ούτε να το αποτινάξεις ούτε να κρυφτείς απ’ αυτό· είσαι αναγκασμένος να το κουβαλάς όπου κι αν πας. Τι φορτίο είναι αυτό; «Οι γονείς μου κάνουν τα πάντα για το δικό μου μέλλον. Εγώ είμαι νέος και ανίδεος, άρα πρέπει να τους ακούω. Καθετί που κάνουν είναι σωστό και καλό. Έχουν υποφέρει πάρα πολύ και έχουν επενδύσει πολύ σε μένα. Εγώ πρέπει να εργαστώ σκληρά για χάρη τους, να διαβάζω πάρα πολύ, να βρω αργότερα μια καλή δουλειά και να βγάζω αρκετά χρήματα για να τους συντηρώ, να τους προσφέρω μια καλή ζωή και να τους ξεπληρώσω όσα έκαναν. Αυτό πρέπει να κάνω και να σκέφτομαι». Όταν, όμως, σκέφτεσαι πώς σου φέρθηκαν οι γονείς σου, όταν θυμάσαι τα δύσκολα χρόνια που πέρασες, τα χαρούμενα παιδικά χρόνια που έχασες και κυρίως τους συναισθηματικούς εκβιασμούς που σου έκαναν, βαθιά μέσα σου συνεχίζεις να καταλαβαίνεις ότι δεν τα έκαναν όλα αυτά για χάρη της ανθρώπινης φύσης σου ούτε για τις ανάγκες της ψυχής σου. Ήταν ένα φορτίο. Ναι μεν σκέφτεσαι μ’ αυτόν τον τρόπο, αλλά ποτέ δεν τόλμησες να μισήσεις, ποτέ δεν τόλμησες να αντιμετωπίσεις σωστά και ευθέως ούτε ποτέ τόλμησες να εξετάσεις λογικά όλα αυτά που έκαναν οι γονείς σου ή τη στάση τους απέναντί σου, όπως σου είπε ο Θεός να τα εξετάσεις. Δεν τόλμησες ποτέ να συμπεριφερθείς με τον πλέον σωστό τρόπο στους γονείς σου· έτσι δεν είναι; (Ναι.) Μέχρι τώρα, όσον αφορά τα ζητήματα των σπουδών και της καριέρας που επιλέγετε, έχετε διακρίνει την προσπάθεια και το τίμημα που έχουν πληρώσει οι γονείς σας για σας, καθώς και το τι ακριβώς σας ζητούν να κάνετε και τι υποστηρίζουν ότι πρέπει να ακολουθήσετε; (Πιο πριν δεν μπορούσα να διακρίνω αυτά τα πράγματα και πίστευα πως όλα όσα έκαναν οι γονείς μου τα έκαναν από αγάπη για μένα και για να βελτιωθώ στο μέλλον. Με την τωρινή Σου συναναστροφή, Θεέ μου, τα διακρίνω λίγο πια, οπότε δεν το βλέπω έτσι.) Τι κρύβει, λοιπόν, αυτή η αγάπη; (Δεσμά, δουλεία και φορτίο.) Στην πραγματικότητα, κρύβει τη στέρηση της ανθρώπινης ελευθερίας και της ευτυχίας των παιδικών χρόνων· πρόκειται για απάνθρωπη καταπίεση. Αν το ονομάζαμε κακοποίηση, τότε η συνείδησή σας μπορεί να μη σας άφηνε να δεχτείτε αυτόν τον όρο. Μπορεί, λοιπόν, να χαρακτηριστεί μόνο ως στέρηση της ανθρώπινης ελευθερίας και της ευτυχίας των παιδικών χρόνων, καθώς και ως μια μορφή καταπίεσης ανηλίκων. Δεν θα ήταν πολύ εύστοχο να το ονομάσουμε εκφοβισμό. Απλώς είσαι νέος και δεν ξέρεις τίποτα, οπότε αυτοί έχουν σε όλα την τελευταία λέξη. Ελέγχουν πλήρως τον κόσμο σου κι εσύ γίνεσαι χωρίς να το θες η μαριονέτα τους. Σου λένε τι να κάνεις κι εσύ το κάνεις. Αν εκείνοι θέλουν να σπουδάσεις χορό, είσαι αναγκασμένος να σπουδάσεις χορό. Αν πεις: «Δεν μου αρέσει ο χορός· δεν περνάω καλά, δεν μπορώ να μπω στον ρυθμό και δεν έχω καλή ισορροπία», θα σου πουν: «Τι να κάνουμε; Πρέπει να σπουδάσεις χορό επειδή μου αρέσει εμένα. Πρέπει να το κάνεις για χάρη μου!» Αναγκάζεσαι να το κάνεις, ακόμα και με δάκρυα στα μάτια. Κάποιες φορές, μπορεί η μητέρα σου να σου πει μέχρι και: «Σπούδασε χορό για τη μαμά, άκου τη μητέρα σου. Τώρα είσαι μικρός και δεν καταλαβαίνεις, αλλά όταν μεγαλώσεις, θα καταλάβεις. Για το καλό σου το κάνω· βλέπεις, εγώ όταν ήμουν μικρή δεν είχα τα μέσα, δεν είχα κανέναν να μου πληρώσει τα μαθήματα χορού. Η μαμά δεν πέρασε χαρούμενα παιδικά χρόνια. Αλλά εσύ τώρα είσαι πολύ τυχερός. Ο πατέρας σου κι εγώ βγάζουμε χρήματα και τα βάζουμε στην άκρη ώστε εσύ να μπορείς να σπουδάσεις χορό. Είσαι σαν μια μικρή πριγκίπισσα, σαν ένας μικρός πρίγκιπας. Είσαι τόσο τυχερός! Η μαμά και ο μπαμπάς το κάνουμε αυτό επειδή σε αγαπάμε». Όταν το ακούς αυτό, πώς αντιδράς; Μένεις άφωνος, σωστά; (Ναι.) Συχνά, οι γονείς πιστεύουν ότι τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν τίποτα και θεωρούν πως ό,τι λένε οι ενήλικες είναι αλήθεια· πιστεύουν ότι τα παιδιά δεν μπορούν να ξεχωρίσουν το σωστό από το λάθος ούτε να ψάξουν και να βρουν τι είναι σωστό για τα ίδια. Προτού, λοιπόν, ενηλικιωθούν τα παιδιά τους, οι γονείς συχνά τους λένε πράγματα που ούτε οι ίδιοι δεν πιστεύουν καλά καλά, για να τα παραπλανήσουν και να αναισθητοποιήσουν τις νεαρές καρδιές τους, κι έτσι να τα κάνουν να συμμορφωθούν θέλοντας και μη με τις διευθετήσεις τους, χωρίς να έχουν την παραμικρή επιλογή. Ακόμη περισσότεροι γονείς, όσον αφορά την εκπαίδευση, την εμφύσηση διάφορων ιδεών και κάποια πράγματα που απαιτούν να κάνουν τα παιδιά τους, συχνά δικαιολογούν τον εαυτό τους, λέγοντας ό,τι θέλουν. Επίσης, το 99,9 τοις εκατό των γονιών δεν χρησιμοποιεί σωστές και θετικές μεθόδους καθοδήγησης των παιδιών για το πώς να κάνουν το καθετί και ποια κατανόηση πρέπει να έχουν για το καθετί. Αντίθετα, εμφυσούν με το ζόρι στα παιδιά τους αυτά που θέλουν οι ίδιοι μονόπλευρα και εκείνα που θεωρούν καλά και τα αναγκάζουν να τα αποδεχτούν. Ασφαλώς, το 99,9 τοις εκατό από αυτά που αποδέχονται τα παιδιά όχι μόνο δεν συμβαδίζουν με την αλήθεια, αλλά επίσης είναι σκέψεις και απόψεις που δεν θα έπρεπε να έχουν οι άνθρωποι, ενώ ταυτόχρονα δεν συμβαδίζουν και με τις ανάγκες της ανθρώπινης φύσης των παιδιών σε αυτήν την ηλικία. Για παράδειγμα, κάποια παιδιά πέντε ή έξι χρονών παίζουν με κούκλες, κάνουν σχοινάκι ή βλέπουν κινούμενα σχέδια. Δεν είναι φυσιολογικό αυτό; Και στην περίπτωση αυτή, ποιες είναι οι μοναδικές ευθύνες των γονέων; Να επιβλέπουν, να ελέγχουν τα παιδιά τους, να τους προσφέρουν θετική καθοδήγηση, να τα βοηθούν να μη δέχονται αρνητικά πράγματα την περίοδο αυτή και να τους επιτρέπουν να δέχονται τα θετικά πράγματα που αρμόζουν στα παιδιά αυτής της ηλικίας. Πρέπει, για παράδειγμα, στην ηλικία αυτή να μάθουν να τα πηγαίνουν καλά με τα άλλα παιδιά, να αγαπάνε την οικογένειά τους, τη μητέρα και τον πατέρα τους. Οι γονείς θα πρέπει να τα διαπαιδαγωγούν καλύτερα, να τους δείχνουν ότι ο άνθρωπος προέρχεται από τον Θεό, ότι πρέπει να είναι καλά παιδιά, να μάθουν να ακούνε τα λόγια του Θεού και, όταν είναι ταραγμένα ή δεν θέλουν να υπακούσουν, να προσεύχονται, και άλλες τέτοιες θετικές πτυχές της διαπαιδαγώγησης. Τα υπόλοιπα αποσκοπούν στο να ικανοποιούν τα παιδικά τους ενδιαφέροντα. Για παράδειγμα, τα παιδιά που θέλουν να βλέπουν κινούμενα σχέδια και να παίζουν με κούκλες δεν πρέπει να ενοχοποιούνται γι’ αυτό. Κάποιοι γονείς βλέπουν το παιδί τους που είναι πέντε ή έξι χρονών να βλέπει κινούμενα σχέδια και να παίζει με κούκλες και το μαλώνουν: «Είσαι άχρηστος! Δεν ασχολείσαι ούτε με το διάβασμα ούτε με το να κάνεις σωστή δουλειά σ’ αυτήν την ηλικία. Για ποιον λόγο να βλέπεις κινούμενα σχέδια; Όλο γάτες και ποντίκια είναι, δεν έχεις τίποτα καλύτερο να κάνεις; Όλα αυτά τα κινούμενα σχέδια είναι με ζώα, δεν μπορείς να δεις κάτι με ανθρώπους; Πότε θα μεγαλώσεις; Πέτα αυτήν την κούκλα! Είσαι πολύ μεγάλο παιδί πια για να παίζεις με κούκλες. Άχρηστο πλάσμα!» Νομίζεις ότι μπορεί ένα παιδί να καταλάβει τι εννοούν οι ενήλικες όταν το ακούσει αυτό; Τι να κάνει, δηλαδή, ένα παιδί αυτής της ηλικίας αν δεν παίξει με κούκλες ή με τη λάσπη; Να φτιάξει ατομική βόμβα; Ή μήπως προγράμματα για υπολογιστή; Μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο; Τα παιδιά της ηλικίας αυτής πρέπει να παίζουν με τουβλάκια, αυτοκινητάκια και κούκλες· αυτό είναι το φυσιολογικό. Και μόλις κουραστούν απ’ το παιχνίδι, πρέπει να ξεκουράζονται και να είναι υγιή και χαρούμενα. Όταν πεισμώνουν και δεν παίρνουν από λόγια, ή όταν δημιουργούν επίτηδες προβλήματα, τότε οι ενήλικες πρέπει να τα νουθετούν: «Είσαι απερίσκεπτος. Δεν κάνουν έτσι τα καλά παιδιά. Ούτε στον Θεό αρέσει αυτό ούτε στη μαμά και στον μπαμπά». Οι γονείς έχουν την ευθύνη να συμβουλεύουν τα παιδιά τους και όχι να προσπαθούν ως ενήλικες να τους εμφυσήσουν ή να τους επιβάλουν το οτιδήποτε, χρησιμοποιώντας τις δικές τους γνώσεις και μεθόδους ή τις επιθυμίες και τις φιλοδοξίες τους. Όσων χρονών κι αν είναι τα παιδιά, οι υποχρεώσεις των γονιών απέναντί τους είναι απλώς να παρέχουν θετική καθοδήγηση, διαπαιδαγώγηση, επίβλεψη και συμβουλές. Όταν βλέπουν τα παιδιά τους να εκδηλώνουν ακραίες σκέψεις, πρακτικές και συμπεριφορές, πρέπει να τους δίνουν θετικές συμβουλές και θετική καθοδήγηση για να τα διορθώσουν, δίνοντάς τους να καταλάβουν το καλό και το κακό, το θετικό και το αρνητικό. Σε αυτήν την ευθύνη πρέπει να ανταποκριθούν οι γονείς. Κι έτσι τα παιδιά, με τις κατάλληλες μεθόδους διαπαιδαγώγησης και καθοδήγησης των γονιών τους, θα μάθουν χωρίς να το συνειδητοποιούν πολλά πράγματα που δεν ήξεραν προηγουμένως. Όταν, λοιπόν, οι άνθρωποι αποδέχονται από μικροί πολλά θετικά πράγματα και μαθαίνουν κάποια πράγματα σχετικά με το σωστό και το λάθος, θα έχουν κανονική και ελεύθερη ψυχή και ανθρώπινη φύση· η ψυχή τους δεν θα πάθει καμιά ζημιά ούτε θα καταπιεστεί. Άσχετα με την υγεία του σώματός τους, τουλάχιστον θα έχουν υγιή και όχι στρεβλό νου, επειδή θα έχουν μεγαλώσει σε ένα ευεργετικό περιβάλλον διαπαιδαγώγησης και όχι μέσα στην καταπίεση ενός κακόβουλου περιβάλλοντος. Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά τους, ευθύνη και υποχρέωση των γονιών δεν είναι να τα πιέζουν, να τα περιορίζουν ή να επεμβαίνουν στις επιλογές τους, προσθέτοντάς τους ένα σωρό φορτία. Αντίθετα, ενώ μεγαλώνουν τα παιδιά τους, όποια κι αν είναι η προσωπικότητα και το επίπεδό τους, ευθύνη των γονιών είναι να τα καθοδηγούν προς μια θετική και ευεργετική κατεύθυνση. Όταν τα παιδιά τους λένε, σκέφτονται ή κάνουν κάτι το παράξενο ή απρεπές, οι γονείς πρέπει να τους προσφέρουν έγκαιρα πνευματικές συμβουλές και καθοδήγηση και να διορθώνουν τη συμπεριφορά τους. Το αν τα παιδιά τους θέλουν να διαβάσουν, πόσο εντατικά διαβάζουν, πόσο ενδιαφέρον έχουν για να μάθουν πράγματα και να αποκτήσουν δεξιότητες και τι δουλειά θα κάνουν όταν μεγαλώσουν, όλα αυτά πρέπει να προσαρμόζονται στα φυσικά τους χαρίσματα, τα ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις τους. Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά μπορούν να μεγαλώσουν σε ένα περιβάλλον υγιές, ελεύθερο και σταθερό· αυτή είναι η ευθύνη στην οποία πρέπει να ανταποκριθούν οι γονείς. Επίσης, τέτοια στάση θα πρέπει να έχουν οι γονείς απέναντι στην ανάπτυξη, τις σπουδές και την καριέρα των παιδιών τους και όχι να τους επιβάλλουν τις δικές τους επιθυμίες, φιλοδοξίες και προτιμήσεις ή τα απωθημένα τους για να τα κάνουν πραγματικότητα. Με αυτόν τον τρόπο, αφενός, δεν χρειάζεται να κάνουν οι γονείς επιπλέον θυσίες και, αφετέρου, τα παιδιά μπορούν να αναπτυχθούν ελεύθερα και να μάθουν όλα όσα πρέπει με την ορθή και κατάλληλη διαπαιδαγώγηση των γονιών τους. Το πιο σημαντικό είναι οι γονείς να μεταχειρίζονται σωστά τα παιδιά τους ανάλογα με τα χαρίσματα, τα ενδιαφέροντα και την ανθρώπινη φύση τους· αν μεταχειρίζονται τα παιδιά τους σύμφωνα με την αρχή ότι «η μοίρα των ανθρώπων βρίσκεται στα χέρια του Θεού», τότε αναμφισβήτητα το τελικό αποτέλεσμα θα είναι καλό. Το να μεταχειρίζεσαι τα παιδιά σύμφωνα με την αρχή ότι «η μοίρα των ανθρώπων βρίσκεται στα χέρια του Θεού» δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να τους βάζεις όρια· όταν χρειάζεται να τιμωρηθούν, θα πρέπει να τα τιμωρείς και να είσαι αυστηρός όσο χρειάζεται. Είτε η μεταχείριση των παιδιών είναι αυστηρή είτε επιεικής, η αρχή της είναι, όπως μόλις είπαμε, να τα αφήσεις να ακολουθήσουν τη φυσική τους πορεία, να τους προσφέρεις θετική καθοδήγηση και βοήθεια και έπειτα, ανάλογα με τις δικές τους δυνατότητες, να τους δώσεις, όσο μπορείς, βοήθεια και υποστήριξη ως προς τις δεξιότητες, τις γνώσεις ή τα μέσα. Αυτή είναι η ευθύνη των γονέων και όχι να αναγκάζουν τα παιδιά τους να κάνουν κάτι που δεν θέλουν ή που είναι αντίθετο με την ανθρώπινη φύση. Με λίγα λόγια, οι προσδοκίες από τα παιδιά δεν πρέπει να βασίζονται στον ανταγωνισμό και τις ανάγκες της σημερινής κοινωνίας, στις κοινωνικές τάσεις ή στους ισχυρισμούς ή στις διάφορες ιδέες που υπάρχουν σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των παιδιών στην κοινωνία. Οι προσδοκίες θα πρέπει να βασίζονται πάνω απ’ όλα στα λόγια του Θεού και στην αρχή ότι «τα πάντα βρίσκονται στα χέρια του Θεού». Αυτό πρέπει να κάνουν οι άνθρωποι πάνω απ’ όλα. Σε ποιανού τα χέρια βρίσκεται το τι άνθρωποι θα γίνουν τα παιδιά του καθενός στο μέλλον, τι δουλειά θα διαλέξουν να κάνουν και πώς θα είναι η υλική τους ζωή; (Στα χέρια του Θεού.) Όλα αυτά βρίσκονται στα χέρια του Θεού και όχι στα χέρια των γονέων ή οποιουδήποτε άλλου. Μπορούν οι γονείς να ελέγξουν τη μοίρα των παιδιών τους αν δεν μπορούν να ελέγξουν καν τη δική τους μοίρα; Μπορούν οι γονείς να ελέγξουν τη μοίρα του οποιουδήποτε ανθρώπου αν δεν μπορεί να το κάνει ο ίδιος; Οι άνθρωποι, λοιπόν, ως γονείς, δεν πρέπει να κάνουν ανόητα πράγματα όσον αφορά το πώς αντιμετωπίζουν τις σπουδές και την καριέρα των παιδιών τους. Πρέπει να αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους λογικά και να μη μετατρέπουν τις δικές τους προσδοκίες σε φορτίο για εκείνα ούτε να μετατρέπουν τις θυσίες, τα έξοδα και τις δυσκολίες τους σε φορτίο για τα παιδιά τους ή να μετατρέπουν την οικογένεια σε καθαρτήριο γι’ αυτά. Πρέπει να το καταλάβουν καλά αυτό οι γονείς. Κάποιοι από σας μπορεί να αναρωτηθείτε: «Τι σχέση πρέπει να έχουν τα παιδιά με τους γονείς τους, λοιπόν; Πρέπει να τους βλέπουν σαν φίλους, συναδέλφους ή να έχουν μια σχέση μεγαλύτερου-μικρότερου;» Κάνε όπως νομίζεις. Άσε τα παιδιά να διαλέξουν ό,τι τους αρέσει και κάνε ό,τι νομίζεις πως είναι καλύτερο. Όλα αυτά τα ζητήματα είναι ασήμαντα.

Τι αντιμετώπιση πρέπει να έχουν τα παιδιά απέναντι στις προσδοκίες των γονιών τους; Τι θα έκανες αν τύχαινες σε τόσο παράλογους και δαιμονικούς γονείς που εκβιάζουν συναισθηματικά τα παιδιά τους; (Θα έπαυα να ακούω τις διδαχές τους· θα έβλεπα τα πράγματα σύμφωνα με τον λόγο του Θεού.) Από μια άποψη, πρέπει να αντιληφθείς ότι, βάσει των αρχών, έχουν λανθασμένες μεθόδους διαπαιδαγώγησης και ότι σου φέρονται με τρόπο που βλάπτει την ανθρώπινη φύση σου και σου στερεί τα ανθρώπινα δικαιώματά σου. Από μια άλλη, πρέπει κι εσύ ο ίδιος να πιστέψεις ότι η μοίρα των ανθρώπων βρίσκεται στα χέρια του Θεού. Ο Θεός έχει προκαθορίσει τι θες να σπουδάσεις, σε τι υπερέχεις και τι είσαι ικανός να καταφέρεις με βάση το ανθρώπινο επίπεδό σου· κανείς δεν μπορεί να τα αλλάξει όλα αυτά. Ούτε οι γονείς σου, οι άνθρωποι που σε γέννησαν, δεν μπορούν να αλλάξουν τίποτα απ’ αυτά. Οπότε, μπορείς να αρνηθείς κάτι που απαιτούν από σένα αν δεν μπορείς να το κάνεις, δεν μπορείς να το πετύχεις ή δεν θέλεις να το κάνεις, ό,τι κι αν είναι αυτό. Μπορείς, επίσης, να τους μιλήσεις λογικά και, αντί να κάνεις αυτό, να κάνεις κάτι άλλο κι έτσι να κατευνάσεις τις ανησυχίες τους για σένα. Λες: «Ησυχάστε· η μοίρα των ανθρώπων βρίσκεται στα χέρια του Θεού. Σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να βαδίσω στο λάθος μονοπάτι· θα βαδίσω σίγουρα στο σωστό. Με την καθοδήγηση του Θεού, θα γίνω σίγουρα ένας αληθινός άνθρωπος, ένας καλός άνθρωπος. Ούτε θα απογοητεύσω τις προσδοκίες που έχετε για μένα ούτε θα ξεχάσω το καλό που μου κάνετε και με μεγαλώνετε». Πώς θα αντιδρούσαν οι γονείς σου ακούγοντας αυτά τα λόγια; Αν είναι άπιστοι ή ανήκουν στους διαβόλους, τότε θα εξαγριωθούν, γιατί τα λόγια: «Δεν θα ξεχάσω το καλό που μου κάνετε και με μεγαλώνετε και δεν θα σας απογοητεύσω» για κείνους είναι κενά. Το έχεις καταφέρει αυτό; Έκανες ό,τι σου ζήτησαν; Ξεχωρίζεις από τους άλλους συνομήλικούς σου; Θα μπορέσεις να αποκτήσεις κάποιο υψηλόβαθμο αξίωμα ή να κάνεις περιουσία, ώστε εκείνοι να ζήσουν μια καλή ζωή; Μπορείς να τους βοηθήσεις να αποκτήσουν χειροπιαστά οφέλη; (Όχι.) Άγνωστο· όλα αυτά είναι αβέβαια. Είτε οι γονείς θυμώνουν είτε χαίρονται είτε υπομένουν σιωπηλά, εσύ τι στάση θα πρέπει να έχεις; Οι άνθρωποι έρχονται στον κόσμο αυτόν για να εκπληρώσουν την αποστολή που τους έχει εμπιστευθεί ο Θεός. Δεν πρέπει να ζουν για να εκπληρώσουν τις προσδοκίες των γονέων τους, να κάνουν εκείνους ευτυχισμένους, να τους δοξάσουν ή για να τους προσφέρουν μια ζωή με κύρος μεταξύ των υπολοίπων. Δεν είναι δική σου ευθύνη αυτό. Εκείνοι σε μεγάλωσαν· όποιο κι αν ήταν το τίμημα, ήθελαν και το έκαναν. Ήταν ευθύνη τους και υποχρέωσή τους να σε μεγαλώσουν. Και σχετικά με τις προσδοκίες που είχαν από σένα, το πόσο υπέφεραν εξαιτίας αυτών των προσδοκιών, τα χρήματα που ξόδεψαν, το πόσοι άνθρωποι τους απέρριψαν και τους περιφρόνησαν και το πόσες θυσίες έκαναν, όλα αυτά ήθελαν και τα έκαναν. Δεν τους τα ζήτησες εσύ, δεν τους ανάγκασες εσύ να τα κάνουν, ούτε ο Θεός τούς ανάγκασε. Τα έκαναν με βάση τα δικά τους κίνητρα. Από τη δική τους σκοπιά, μόνο για τον εαυτό τους τα έκαναν. Φαινομενικά, τα έκαναν για να έχεις εσύ καλή ζωή και καλές προοπτικές, αλλά στην πραγματικότητα ο λόγος ήταν να δοξαστούν και να μην ντροπιαστούν οι ίδιοι. Επομένως, δεν έχεις καμία υποχρέωση να τους το ανταποδώσεις ούτε να εκπληρώσεις τις επιθυμίες τους και τις προσδοκίες τους από σένα. Γιατί δεν έχεις τέτοια υποχρέωση; Επειδή δεν είναι αυτό που σε βάζει ο Θεός να κάνεις· δεν αποτελεί υποχρέωση που σου έχει αναθέσει ο Θεός. Η ευθύνη σου απέναντί τους είναι να κάνεις όταν σε χρειάζονται αυτά που πρέπει να κάνει ένα παιδί, να βάλεις τα δυνατά σου για να ανταποκριθείς στις ευθύνες σου ως παιδιού. Ναι μεν αυτοί σε γέννησαν και σε μεγάλωσαν, αλλά απέναντί τους μοναδική σου ευθύνη είναι να πλένεις τα ρούχα, να μαγειρεύεις και να καθαρίζεις όταν σε χρειάζονται για να τους περιποιηθείς και, όταν είναι άρρωστοι, να τους παραστέκεις στο προσκέφαλό τους. Αυτό είναι όλο. Δεν είσαι υποχρεωμένος να κάνεις ό,τι σου λένε ούτε να γίνεις σκλάβος τους. Ούτε, βέβαια, είσαι υποχρεωμένος να εκπληρώσεις τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες τους, σωστά; (Σωστά.)

Υποσημειώσεις:

*. Στην Κίνα, το άριστα στις εξετάσεις είναι 100 βαθμοί. Καθώς ένα τηγανητό μπαστουνάκι ζύμης και δύο αυγά δίπλα δίπλα σχηματίζουν τον αριθμό 100, αυτό το πρωινό συμβολίζει το άριστα.